Η χειρουργική του οφθαλμικού κόγχου αφορά στην αντιμετώπιση παθολογικών καταστάσεων και διαταραχών της περιοχής του προσώπου γύρω από το μάτι (οφθαλμικός κόγχος και βλέφαρα). Οι διαταραχές αυτές μπορεί να σχετίζονται με τραύμα (κατάγματα οφθαλμικού κόγχου, θλαστικά τραύματα βλεφάρων), παθολογικές καταστάσεις (καλοήθεις και κακοήθεις όγκοι του οφθαλμικού κόγχου και των βλεφάρων, θυροειδική οφθαλμοπάθεια), μετατραυματικό ενόφθαλμο, ανόφθαλμο κόγχο ή ελλείμματα μετά από ογκολογικές εκτομές (επανορθωτική χειρουργική οφθαλμικού κόγχου και βλεφάρων). Αφορά επίσης σε αισθητικές ατέλειες ή σημάδια γήρατος που ενοχλούν (επεμβατική και μη επεμβατική βλεφαροπλαστική).

Η κλινική μας στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης προσφέρει εξειδικευμένες υπηρεσίες χειρουργικής οφθαλμικού κόγχου και βλεφάρων. Χρησιμοποιεί την πλέον σύγχρονη και προηγμένη τεχνολογία, με τρισδιάστατη ανάλυση των αναλογιών του κόγχου (VirtualSurgical Planning) και δυνατότητα κατευθυνόμενης από υπολογιστή αναδόμησης των οστικών δομών του οφθαλμικού κόγχου (Computer assisted surgery).

Ο Dr. Χατζηστεφάνου έχει εκπαιδευτεί σε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα τραύματος παγκοσμίως, το Adams Cowley Shock Trauma Center, Baltimore (USA) και είναι μέλος της Εταιρείας Κρανιο-Γναθο-Προσωπικής Οστεοσύνθεσης (Association of Osteosynthesis Cranio Maxillo-Facial, AOCMF).

Θλαστικά τραύματα βλεφάρων
Τα θλαστικά τραύματα (επιφανειακά ή βαθύτερα) στην περιοχή των βλεφάρων απαιτούν ειδική αντιμετώπιση για την ελαχιστοποίηση της ουλής και την επίτευξη του βέλτιστου δυνατού αισθητικού και λειτουργικού αποτελέσματος. Ιδιαίτερη προσοχή και εμπειρία απαιτείται για την αναγνώριση και αποκατάσταση κακώσεων στην οδό παροχέτευσης των δακρύων (δακρυϊκή οδός).

Κατάγματα οφθαλμικού κόγχου
Η περιοχή γύρω από το μάτι (οφθαλμικός κόγχος) είναι μια από τις πιο συχνά εμπλεκόμενες σε περίπτωση τραυματισμού στο πρόσωπο. Τα κατάγματα του οφθαλμικού κόγχου συνυπάρχουν συχνά με κακώσεις και άλλων οστών του προσώπου και μπορεί, ανάλογα με τη βαρύτητα, να οδηγήσουν σε διαταραχές όρασης, διπλωπία, υπαισθησία προσώπου ή ασυμμετρία (ενόφθαλμος, εξόφθαλμος, δυστοπία).

Η αντιμετώπιση των καταγμάτων του οφθαλμικού κόγχου ακολουθεί τις γενικές αρχές αντιμετώπισης των καταγμάτων, λαμβάνοντας υπόψη την ανατομική πολυπλοκότητα και τις ιδιαίτερες αισθητικές και λειτουργικές απαιτήσεις της περιοχής (αποφυγή ασυμμετρίας προσώπου, αποκατάσταση φυσιολογικής όρασης και κινητικότητας του βολβού του οφθαλμού). Συνήθως απαιτείται παραμονή στο νοσοκομείο για 1 με 2 ημέρες.

Μικρής έκτασης κακώσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν συντηρητικά. Όταν υπάρχουν συμπτώματα όπως εμμένουσα διπλωπία (διπλή όραση) ή όταν το κάταγμα είναι αρκετά εκτεταμένο, απαιτείται χειρουργική αποκατάσταση. Η αποκατάσταση των καταγμάτων του οφθαλμικού κόγχου γίνεται με ανάλογα με την έκταση και τη θέση του κατάγματος με :

• "μεμβράνη" (lyophilized dura)
• πρόθεση από πορώδες πολυαιθυλένιο (medpor)
• πλέγμα τιτανίου (μόνο του ή σε συνδυασμό με μεμβράνη dura ή με επένδυση medpor)
• αυτόλογο οστικό μόσχευμα (συνήθως από την κορωνοειδή απόφυση της κάτω γνάθου ή το πρόσθιο τοίχωμα του ιγμορείου άντρου)

με βάση τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες οστεοσύνθεσης (Α.Ο. Foundation guidelines for Cranio-Maxillofacial Surgery).

Η επανορθωτική χειρουργική του οφθαλμικού κόγχου επικεντρώνεται στην αποκατάσταση αισθητικών και λειτουργικών διαταραχών στην περιοχή γύρω από τους οφθαλμούς. Οι διαταραχές αυτές μπορεί να σχετίζονται με συγγενείς καταστάσεις (δυσπλασίες μέσου τριτημορίου του προσώπου), τραύμα (μετατραυματικός ενόφθαλμος ή δυστοπία) ή ογκολογικές επεμβάσεις (στην περιοχή του κόγχου ή της άνω γνάθου). Οι διαταραχές αυτές μπορεί, ανάλογα με τη βαρύτητα, να οδηγήσουν σε διαταραχές όρασης, διπλωπία ή ασυμμετρία προσώπου (ενόφθαλμος, εξόφθαλμος, δυστοπία).

 Η επανορθωτική χειρουργική του οφθαλμικού κόγχου θα πρέπει να γίνεται από κατάλληλα εκπαιδευμένο χειρουργό που να λαμβάνει υπόψη την ανατομική πολυπλοκότητα και τις ιδιαίτερες λειτουργικές απαιτήσεις της περιοχής (αποφυγή ασυμμετρίας προσώπου, αποκατάσταση φυσιολογικής όρασης και κινητικότητας του βολβού του οφθαλμού). Για την αποκατάσταση – ανακατασκευή της περιοχής του οφθαλμικού κόγχου χρησιμοποιούνται συχνά ειδικά πλέγματα τιτανίου και ενθέματα πορώδους πολυαιθυλενίου (medpor).

Θυρεοειδική Οφθαλμοπάθεια
Ο υπερθυρεοειδισμός (νόσο Graves) μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές του οφθαλμικού κόγχου και δυσλειτουργία των βλεφάρων. Η υπερέκκριση θυρεοειδικών ορμονών προάγει το οίδημα και τη πρόπτωση του κογχικού λίπους προκαλώντας μια χαρακτηριστική προς τα έξω μετατόπιση των οφθαλμών η οποία λέγεται εξόφθαλμος. Ο εξόφθαλμος αντιμετωπίζεται χειρουργικά με αποσυμπίεση του οφθαλμικού κόγχου και αφαίρεση του πλεονάζοντος κογχικού λίπους. Όσο αφορά στα βλέφαρα, η διαταραχή αυτή του θυρεοειδούς αδένα μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία του άνω ή κάτω βλεφάρου, βλεφαρόπτωση ή ατελές βλεφαρικό κλείσιμο, τα οποία κατά περίπτωση μπορεί να χρειαστεί να αντιμετωπιστούν χειρουργικά με λειτουργική βλεφαροπλαστική (functional blepharoplasty).

Ογκολογική χειρουργική
Οι καλοήθεις όγκοι του οφθαλμικού κόγχου και των βλεφάρων αντιμετωπίζονται με συντηρητική χειρουργική αφαίρεση, ώστε να μη διαταραχθεί η λειτουργικότητα και η αισθητική της περιοχής. Οι κακοήθεις όγκοι απαιτούν πιο ευρεία εκτομή, η οποία οδηγεί σε έλλειμμα ιστών το οποίο απαιτεί αποκατάσταση.

Η αντιμετώπιση κακοήθων όγκων των βλεφάρων, όπως βασικοκυτταρικό καρκίνωμα ή καρκίνωμα από πλακώδη κύτταρα, απαιτεί ευρεία εκτομή του τμήματος του βλεφάρου που εμπλέκεται με τη νόσο. Η έκταση της εκτομής καθορίζεται από τα ογκολογικά χαρακτηριστικά της νόσου. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί συναφαίρεση και τμήματος της δακρυϊκής οδού. Η αποκατάσταση των βλεφάρων (επανορθωτική βλεφαροπλαστική) μετά από ογκολογική εκτομή γίνεται ανάλογα με τη θέση και την έκταση του ελλείμματος με μεταφορά ιστών από το άλλο βλέφαρο ή παρακείμενες περιοχές του προσώπου και απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και μεγάλη χειρουργική εμπειρία.

Η αντιμετώπιση των κακοήθων όγκων του οφθαλμικού κόγχου απαιτεί συχνά τη χειρουργική αφαίρεση του οφθαλμού μαζί με όλο το περιεχόμενου του οφθαλμικού κόγχου, συμπεριλαμβανομένων των οφθαλμοκινητικών μυών, του δακρυϊκού αδένα, του οπτικού νεύρου (εξεντέρωση οφθαλμικού κόγχου). Ανάλογα με την επέκταση της νόσου γίνεται και ταυτόχρονη εκτομή τμήματος ή του συνόλου των βλεφάρων. Ακολουθεί ειδική αποκατάσταση του ανόφθαλμου κόγχου με εξατομικευμένη πρόθεση κόγχου ή γναθο-προσωπική πρόθεση.

Κάτω Βλεφαροπλαστική | Μαύροι κύκλοι
Οι "μαύροι κύκλοι" και οι "σακούλες" στα κάτω βλέφαρα αποτελούν τις δύο πιο συχνές αιτίες αισθητικής παρέμβασης στα κάτω βλέφαρα. Η επέμβαση συνίσταται σε απομάκρυνση του πλεονάζοντος λιπώδους ιστού. Εάν δεν απαιτείται και εκτομή περίσσειας δέρματος (όπως συνήθως συμβαίνει σε μικρότερες ηλικίες), η τομή γίνεται εσωτερικά του βλεφάρου, ώστε να μην αφήνει καθόλου ουλή. Η όλη διαδικασία δε ξεπερνά τη μία ώρα και μπορεί να γίνει με τοπική αναισθησία ή μέθη.

Άνω Βλεφαροπλαστική | Χαλάρωση δέρματος
Η χαλάρωση του δέρματος και το πλεονάζον λίπος στα άνω βλέφαρα αποτελεί μια από τις πρώτες εκδηλώσεις γήρατος στο πρόσωπο. Η άνω βλεφαροπλαστική απομακρύνει το λίπος και την περίσσεια δέρματος από τα άνω βλέφαρα, αποδίδοντας μια πιο νεανική, λαμπερή και ξεκούραστη όψη. Η όλη διαδικασία δε ξεπερνά τη μία ώρα και μπορεί να γίνει με τοπική αναισθησία ή μέθη.

Ανόρθωση του μετώπου (brow lift)
Όταν υπάρχει ταυτόχρονα και χαλάρωση του δέρματος του μετώπου (όπως συνήθως συμβαίνει σε μεγαλύτερες ηλικίες) η άνω βλεφαροπλαστική θα πρέπει να συνδυάζεται με ανόρθωση του μετώπου. Ο βαθμός χαλάρωσης του δέρματος του μετώπου αξιολογείται με βάση τη θέση των φρυδιών. Φυσιολογικά τα φρύδια βρίσκονται λίγο πιο ψηλά ή τουλάχιστον στο ίδιο επίπεδο με το οστέινο άνω χείλος του οφθαλμικού κόγχου. Όταν βρίσκονται πιο χαμηλά είναι απαραίτητα να γίνει ταυτόχρονα άνω βλεφαροπλαστική και ανόρθωση του μετώπου. Αν γίνει μόνο βλεφαροπλαστική, αναπόφευκτα θα αφαιρεθεί περισσότερο δέρμα από όσο πρέπει (δέρμα που αντιστοιχεί στη χαλάρωση όχι μόνο των βλεφάρων, αλλά και του μετώπου), με αποτέλεσμα εάν ο ασθενής υποβληθεί μελλοντικά σε ανόρθωση μετώπου να δημιουργηθεί έλλειμμα δέρματος στα άνω βλέφαρα και ατελής σύγκλειση των βλεφάρων.